Παιδικά βιβλία για την Ελληνική επανάσταση του 1821

Έχουν περάσει 200 χρόνια από την Ελλ. Επανάσταση και τα σημάδια, οι μνήμες της έκδηλα στην καθημερινή της ζωή. Ονόματα και πρόσωπα ηρώων σε δρόμους και πλατείες αλλά κυρίως το αίσθημα ελευθερίας και δικαιοσύνης που απολαμβάνουμε σήμερα όταν τότε ήταν μόνο άπιαστες έννοιες και αξίες που κάθε άλλο παρά υπαρκτές ήταν και για τις οποίες έπρεπε όλοι να αγωνιστούν. Μια υπόδουλη Οθωμανική αυτοκρατορία που αργά αλλά σταθερά αποκτά σθένος για να ξεσηκωθεί. Φέτος κλείνουν 200 χρόνια από εκείνες τις στιγμές που έγιναν σταθμός στην ιστορία του ελληνικού έθνους και ποικίλες δράσεις οργανώνονται, δυστυχώς υπό το σκοτεινό βλέμμα ενός αμείλικτου ιού. Μια μεγάλη αφορμή για πολυάριθμος εκδόσεις από παιδικά και νεανικά βιβλία. Μερικές προτάσεις για Παιδικά βιβλία για την Ελληνική επανάσταση του 1821 που έχουμε λοιπόν ξεχωρίσει, παρουσιάζονται εδώ.

Παιδικά βιβλία για την Ελληνική επανάσταση του 1821

21+1 για το 1821 – Εκδόσεις Παπαδόπουλος

Το βιβλίο 21+1 συγγραφείς γράφουν, καλλιτέχνες εικονογραφούν από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος  δεν είναι αμιγώς ιστορικό αλλά ένα πολυσύνθετο λογοτεχνικό και εικαστικό βιβλίο που έχει ξεχωρίσει από την πρώτη κιόλας στιγμή της κυκλοφορίας του.

Διαφορετικοί καλλιτέχνες συμμετέχουν στην έκδοση. Είκοσι συγγραφείς παιδικών και νεανικών βιβλίων, δύο κομίστες, είκοσι εικονογράφοι. Κάθε ιστορία ένα διήγημα 400-500 λέξεων και πλάι του, η εικονογράφηση από εξαιρετικούς καλλιτέχνες. Λογοτεχνία και εικονογράφηση σε διάλογο με πρωταγωνιστές στις περισσότερες από τις ιστορίες τα παιδιά. Παιδιά που δεν έγιναν γνωστά, δε γνωρίζουμε το όνομά τους. Μπορεί ο ρεαλισμός να μην ήταν το ζητούμε, όμως υπάρχουν ψήγματα ιστορικής ακρίβειας που δυνητικά μπορεί να γίνουν η αφορμή για περαιτέρω διερεύνηση των πραγματικών γεγονότων. Χρονολογικά, οι 21 ιστορίες εκτείνονται από τους προεπαναστατικούς χρόνους και φτάνουν μέχρι το σήμερα. (Την έκδοση συνοδεύει και ένα σχετικό χρονολόγιο).

Διαβάστε εδώ περισσότερα

11 ημέρες του Απρίλη 1826 – Εκδόσεις Πατάκης

Μικρό σε έκταση αλλά δυνατό στο λόγο το βιβλίο της Λιλής Μπαρδέλλη που εντάσσεται στη νεανική λογοτεχνία. Ένα μικρό χρονικό μιας μεγάλης στιγμής της Ελληνικής Επανάστασης και της ευρωπαϊκής ιστορίας: εννιά μέρες πριν και δυο μέρες μετά την Έξοδο του Μεσολογγίου μέσα από τη ματιά ενός εφήβου, του Μάρκου, του Γελεκτσή που μέσα σε λίγες μόλις ημέρες όπως και πολλά άλλα παιδιά σαν εκείνον, ανδρώθηκε υπό το βάρος των σκληρών γεγονότων της γενέτειράς του εκείνες τις μέρες του Απρίλη της θανατερής χρονιάς του 1826.
Η ιστορία ακολουθεί τη ροή των γεγονότων στηριζόμενη σε μαρτυρίες αγωνιστών (κυρίως των Κασομούλη και Σπυρομήλιου) και παραλυμένοι παρακολουθούμε την ένταση, τον πόνο, την οδύνη, τον ηρωισμό και συγχρόνως την μυθική αγριότητα που βίωσαν οι ήρωες και οι ηρωίδες της Εξόδου. Το κείμενο διαβάζεται απνευστί και κάθε του λέξη προκαλεί ρίγος, συγκίνηση και βαθύ πόνο για εκείνες τις μαύρες ημέρες, για εκείνους τους θαρραλέους ανθρώπους, μικρούς και μεγάλους, που δεν είχα ακόμα επίγνωση του τεράστιου αντίκτυπου της γενναίας τους πράξης.

– «Τι είναι πιο σπουδαίο από την ελπίδα;

– «Την ελπίδα για ποιο πράγμα;», ρώτησε ο Μάρκος

– «Ας πούμε την ελπίδα για τη λευτεριά»

– «Η πίστη  για τη λευτεριά», αποκρίθηκε το αγόρι

«Όλα τα πρόσωπα εκτός από τον Μάρκο και τον Άγγελο είναι ιστορικά και πολλοί διάλογοι μεταφέρονται επί λέξει, όπως καταγράφηκαν» αναφέρει η συγγραφέας. «Όσο για τους Γελεκτσήδες, τους εφήβους που σχεδόν όλοι έχασαν τη ζωή τους για τη λευτεριά, είναι για μένα οι πιο γενναίοι απ’ τους γενναίους. Θυμίζουν επικούς ήρωες μαγικών παραμυθιών που προχωρούν ίσια εμπρός σε δρόμους που δεν έχουν γυρισμό. Δε λιγοψυχούν ποτέ, δεν παραδίδονται ποτέ, δεν αυτοκτονούν. Σ’ έναν κόσμο που μεταλλάσσεται αλλά τα ανθρώπινα δεινά ζουν και βασιλεύουν, ας τους κρατήσουμε στη μνήμη μας. Όσο τους μνημονεύουμε, αυτοί παραμένουν ζωντανοί κι εμείς γινόμαστε πιο αυθεντικοί, πιο γενναιόδωροι, πιο θαρραλέοι, δηλαδή ολοζώντανοι» αναφέρει στο οπισθόφυλλο.

Συγγραφέας: Λιλή Μπαρδέλλη

Εικονογράφηση: Βερούτσου Κατερίνα

Οι Μεγάλοι… μικροί… Οι αγωνιστές του 1821 – Εκδόσεις Μεταίχμιο

Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το Βιβλίο της Αγγελικής Δαρλάση Οι Μεγάλοι… μικροί… Οι αγωνιστές του 1821 που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

H Aγγελική Δαρλάση με τη διεισδυτική και τρυφερή ματιά της αφιερώνει στην πένα της τον χρόνο που δυστυχώς όλοι έχουμε στερήσει από τα παιδικά χρόνια των μεγάλων αγωνιστών του 1821. Με δημιουργική φαντασία, ανοίγει μια μικρή έστω χαραμάδα, όσο τις επιτρέπει η γνώση που έχει στα χέρια της, στο παρελθόν, στα παιδικά χρόνια τους, για να κρυφοκοιτάξουμε το Θοδωρή (Κολοκοτρώνη) να κατεβαίνει με το γαϊδουράκι του από το βουνό επιστρέφοντας από την Τριπολιτσά με αλεύρι για φτιάξει η μητέρα του ψωμί σκεπτόμενος συνεχώς ως «μόνο όταν χορτάσουμε ελευθερία, θα μπορούμε να χορτάσουμε και όλα τα άλλα», την Λασκαρίνα (Μπουμπουλίνα) να κλέβει μια βάρκα και να ξανοίγεται στη θάλασσα για να κερδίσει ένα στοίχημα υπερασπιζόμενή τον εαυτό της αλλά και την ικανότητα των κοριτσιών να γίνουν καπετάνιοι, το Γιώργη (Καραισκάκη) να χάνει ένα πρόβατο από το κοπάδι που βοσκάει, τον Κωσταντή (Κανάρη) να παίρνει μια απόφαση στα κρυφά από τη μητέρα του και να μέσα του να εύχεται να γίνει κάποτε τρανός καπετάνιος και τη Μαντώ (Μαυρογένους) να κρύβεται σε μια ντουλάπα και να κρυφακούει μια συζήτηση αναρωτώμενη αν πρόκειται για μια μυστική υπηρεσία.

Ένα συγκινητικό και άκρως ενδιαφέρον βιβλίο που ξεφεύγει από ιστορικά στεγανά, και προσφέρει έμπνευση στους μικρούς (και όχι μόνο) αναγνώστες. Ξεχωριστή θέση έχει η εικονογράφηση της Σοφίας Παπαδοπούλου με μια «μεταμοντέρνα» θα έλεγα προσέγγιση που ξεχειλίζει φρεσκάδα. Διαβάστε εδώ περισσότερα. 

Συγγραφέας: Αγγελική Δαρλάση

Εικονογράφηση: Σοφία Παπαδοπούλου

24 Εικόνες για την Επανάσταση του 1821, Μακρυγιάννης & Ζωγράφος, – Εκδόσεις Καπόν

Στο βιβλίο παρουσιάζονται οι είκοσι τέσσερις πίνακες που δημιουργήθηκαν με την καθοδήγηση του στρατηγού Μακρυγιάννη από τον λαϊκό ζωγράφο Δημήτριο Ζωγράφο και αφηγούνται γεγονότα της Επανάστασης, από την έναρξή της μέχρι την ανεξαρτησία της Ελλάδας το 1830. Είναι οι εικόνες που φιλοτέχνησε ο λαϊκός ζωγράφος και αγωνιστής της Επανάστασης Δημήτριος Ζωγράφος με την καθοδήγηση και τις υποδείξεις του στρατηγού Ιωάννη Μακρυγιάννη, για να μην ξεχαστούν όσα συνέβησαν εκείνα τα ταραγμένα χρόνια του αγώνα για την Ανεξαρτησία. Στα χρόνια του Μακρυγιάννη, η φωτογραφία έκανε μόλις τα πρώτα της βήματα, έτσι εκτός από τα γραπτά, η ζωγραφική ήταν ο μόνος τρόπος που διέθεταν για να τεκμηριώσουν ένα γεγονός.

Η Μαρίζα Ντεκάστρο έμπειρη παιδαγωγός, μεταφράστρια παιδικών μυθιστορημάτων, αλλά και κριτικός παιδικής λογοτεχνίας, καταφέρνει να μετατρέψει τον δύσκολο, ιδιωματικό λόγο του Μακρυγιάννη σε μια ζωντανή γλώσσα με το εύρημα της διαλεκτικής μορφής του κειμένου ανάμεσα σε εκείνη και μερικούς φανταστικούς αναγνώστες που θέτουν καίρια ερωτήματα με αφορμή τους πίνακες και τις λεζάντες τους ενώ παράλληλα, παρακολουθώντας τον κάθε διάλογο, ο αναγνώστης περιηγείται με μοναδικό τρόπο στον Αγώνα του 1821, ανακαλύπτοντας αθέατες πτυχές της Επανάστασης και της εποχής της. Μέσα από τις συζητήσεις τον στρατιωτικό και πολιτικό βίο της Επανάστασης καταφέρνει να φωτίσει και την καθημερινή ή την κοινωνική της ζωή: γιατί και ποιες φουστανέλες φορούσαν οι αγωνιστές, ποια μέτρα έπαιρναν (αν όντως έπαιρναν κάποια μέτρα) για την υγιεινή τους, γιατί δεν πολεμούσαν έφιπποι, πώς ήταν χωρισμένοι σε οικογένειες και σόγια, πως εμψύχωναν οι μουσικοί τους στρατιώτες στη μάχης.

Διαλογική κειμενική μορφή και πλούσιες εικόνες αφιερωμένες σε ένα λαμπρό μυαλό που ο Γιώργος Σεφέρης τον έχει χαρακτηρίσει ως τον μεγαλύτερο πεζογράφο μαζί με τον Παπαδιαμάντη. Ένα περίτεχνο βιβλίο με εξαιρετικής αξίας και ιστορικότητας εικόνες που «διαβάζονται» με γνώση, και ιστορικό σεβασμό από τη Μαρίζα Ντεκάστρο η οποία και βασιζόμενη στη φυσική περιέργεια και την παρατηρητικότητα των παιδιών, αξιοποίησε τον πλούτο των λεπτομερειών κάθε εικόνας παραδίνοντας μας ένα άρτιας αισθητικής και γνώσης βιβλίο.

Ήρωες, 21 Ήρωες του 1821, Εκδόσεις Μίνωας

Σύντομα πορτρέτα σπουδαίων, ηρωικών προσωπικοτήτων της Ελληνικής Επανάστασης μέσα από μια δισέλιδη σύνθετη παρουσίασή τους που φωτίζει άγνωστες πλευρές της ζωής τους. Το βιβλίο του Βασίλη Κουτσιάρη και του Γιάννη Διακομανώλης είναι μια αξιόλογη πρόταση για τα παιδιά. Σε κάθε πρόσωπο αφιερώνεται ένα δισέλιδο που περιλαμβάνει μια σύντομη αναφορά στη ζωή τους, τη δράσης τους, μια άγνωστη ενδιαφέρουσα πληροφορία και φυσικά  βασίστηκαν στην τελευταία άποψη που κυκλοφορεί διεθνώς για τη συγγραφή τόμων με σύντομα πορτρέτα σπουδαίων προσώπων: εικόνα, ταυτότητα, λίγα λόγια για τη ζωή και τη δράση τους, ένα ενδιαφέρον παραλειπόμενο, πρόσθετες πληροφορίες προσωπικού χαρακτήρα.

Στο βιβλίο διαβάζουμε μια συνθετική παρουσίαση για τα μεγάλα κεφάλια της Επανάστασης, για τους συνηθισμένους γνωστούς αγωνιστές, αλλά και για κάποιους λιγότερο γνωστούς στα παιδιά (Πλαπούτας, Γεωργάκης Ολύμπιος, Εμμανουήλ Παπάς, Πανουργιάς, κ.ά.). Στην καλοσχεδιασμένη ελληνική αναπαραγωγή της πρωτότυπης ιδέας, σε κάθε πρόσωπο αφιερώνεται ένα δισέλιδο (σαν μεγάλο λήμμα εγκυκλοπαίδειας) που περιλαμβάνει όλα τα παραπάνω.

Συγγραφείς: Βασίλης Κουτσιάρης, Γιάννης Διακομανώλης

Εικονογράφηση: Σάρα Λαμπραντά

Για να ζούμε ελεύθεροι – Εκδόσεις Μεταίχμιο

Τι σημαίνει επανάσταση και απέναντι σε ποιόν επαναστάτησαν οι Έλληνες; Πως ήταν η καθημερινότητα των Ελλήνων κατά τη διάρκεια των 200 χρόνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τι γινόταν σε άλλες χώρες του κόσμου εκείνη την περίοδο; Αυτά και πολλά άλλα τα ερωτήματα που θέτει το βιβλίο της Ελένης Σβορώνου και με απλό και κατανοητό τρόπο απαντάει αποκαλύπτοντας σταθμούς ορόσημα για την εξέγερση των Ελλήνων, ρίχνοντας φως στα γενότα, τα σχέσεις, τις συνθήκες που σταδιακά οδήγησαν στην εξέγερση των Ελλήνων, όχι πολλά χρόνια πριν ώστε σήμερα όλοι εμείς να απολαμβάνουμε το δώρο της ελευθερίας. Μια συνθετική προσέγγιση της Επανάστασης, γραμμένη απλά, κατάλληλη για παιδιά που δεν έχουν διδαχθεί ακόμη Ιστορία. Αλλά και για τα μεγαλύτερα παιδιά που αναζητούν τα «γιατί» πίσω από τις σπουδαίες μάχες και τα γεγονότα. Μπορείτε να το βρείτε εδώ.

Η εικονογράφηση του Χρήστου Κούρτογλου συνοδεύει χωρίς εντάσεις το κείμενο με ήπιες παραστατικές εικόνες γεμάτες χρώμα και παιδικότητα σε μια απόπειρα να αποφορτίσει το γεγονός από τον θρήνο, και την αγριότητα.

Συγγραφέας: Ελένη Σβορώνου

Εικονογράφηση: Χρήστος Κούρτογλου

«Οι ξένοι» - Αποδεχτείτε τους άλλους, ακόμα και αυτούς που  σας φαίνονται διαφορετικοί ή και απεχθείς Ας μιλήσουμε για τον κόσμο μας: Τρία παιδικά βιβλία που εμπλέκουν ολόκληρο τον κόσμο σε μια «γλυκιά συνωμοσία» Θα γίνουμε κύμα - Ή αλλιώς πώς μπορούμε έμπρακτα να δείξουμε οικολογική συνείδηση Ωκεανός: Μια θαλάσσια οδύσσεια από εικόνες και λέξεις